Ana SayfaSağlıkAnne / ÇocukÇocuklarda sorumluluk bilinci nasıl gelişir? Anne ve babanın rolü ne?

Çocuklarda sorumluluk bilinci nasıl gelişir? Anne ve babanın rolü ne?

Çocuklarda sorumluluk bilincinin gelişmesi için yapılması gerekenler nelerdir? Bu süreçte anne ve babanın tutumu nasıl olmalıdır?

İçerikleri

Çocuklarda sorumluluk bilincinin oluşmasını herkes ister ancak bu konuda anne ve babalar her zaman başarılı olamamaktadır. Kendi kendine yetebilen, üretken ve bağımsız olan bireyler yetişmesini isteyen anne ve babalar için çok önemli olan bazı detaylar söz konusudur. Çocuklarda sorumluluk bilinci konusunda çocuğuna çok fazla sorumluluk veren anne ve baba kadar hiç sorumluluk vermeyenler anne babalar da oldukça hatalıdır. Sorumluluk bilinci öğretilen bir kavramdır ve ileriki yaşantısı için çocukluk döneminde aşılanması gereklidir.

Adım Adım Sorumluluk

Çocuklarda sorumluluk bilinci için onunla iletişim kurulduğu andan itibaren sınırlarının farkında olması gereklidir. Yemek yeme ve uyku saati gibi temel alışkanlıkların okul dönemi öncesinde benimsenmesinin yanı sıra çocuğun yaş ve yeteneklerine göre uygun sorumluluklar verilmesi ile başarılı sonuçlar alınması daha kolaydır. Örneğin; oyuncak tercih hakkı çocuğa bırakılabilir veya yemeğini dökse de kendi kendine yemeye çalışmasına izin verilmesi gereklidir. Yaşına göre cinsiyet ayrımı gözetmeden zaman zaman sofra hazırlamak veya her gün yatağını toplamak gibi ev işlerinde yardımcı olması onu cesaretlendirir ve özgüvenini de oldukça geliştirecektir.

Çocuklarda sorumluluk bilinci geliştiğinde öncelikle kendi işini kendi hallederken görevlerini yapmaktan da kendisi çekinmeyecektir. Yaptığı işlerde doğrusuyla veya yanlışıyla her durumda sorumluluğu alarak başarıya ulaşmak konusunda çaba verecektir. Başkalarının yaşantılarına ve görüşlerine karşı saygı duymayı da böylelikle öğrenecektir. Ancak sorumluluk bilinci oluşmayan bir çocuk ise üzerine düşen hiçbir görevi yapmaz ve asla yapmak istemez. Başkalarını suçlayarak kendi duygularının arkasında da durmayacaktır. Tembel, uyumsuz ve egoist tavırlarıyla bazı şeylerin değerini de bilmeyecektir. Çünkü kolay yoldan isteklerini istemeyi bilerek kazanarak veya çaba harcayarak elde etmeyi düşünmeyecektir. Bu konuda çocukluktan başlayan bu bencil tavır ergenlik ve yetişkinlikte de devam ederek çalışma ve çaba harcama gibi sorumluluklardan kaçma duygusunu öne çıkaran bir durumdur.

Çocuklarda sorumluluk bilinci için mutlaka doğru zamanda ebeveyn müdahalesi ile gerekli yatırımlar yapılarak bilinçli bir birey olması sağlanmalıdır. Aksi takdirde kendine, çevresine ve topluma yararlı olmayan bireylerin oluşması engellenemezken başarılı ve bilinçli bireylerin olması da mümkün olmayacaktır. Sürekli ailesinden ve çevreden destek bekleyen ve sorumluluk almayan bireyler yerine üretken bireylere ve ailelere ihtiyacımız vardır.

Anne ve Babanın Tutumu

Çocuklarda sorumluluk bilinci yeterli şekilde gelişebilmesi için adım adım değişen süreçleri ile önemsenmelidir. Kendi kendine bir şeyler yapan bir çocuk bağımsızlığı için adım atmış demektir ve muhakkak desteklenmelidir. Kendi kendine oyun oynayan çocuğun oyun oynaması için zaman ve ortam yaratılabilir. Çocuğun bağımsız şekilde oyun oynamasının pek çok yararı vardır. Bağımsızlığını sağlar, hayal gücünü destekler, kendi kendine problem çözmesine yardımcı olur ve kişilik gelişimini destekleyerek özgüvenini de oluşturur. Ancak çocuklarda sorumluluk bilinci konusunda çocuğun kendi kendine yeten biri olarak yetişmesi için onlara verilen destek ve sunulan tutumlar farklı yaklaşımlardan oluşmaktadır. Aşırı koruyucu ve müdahaleci anne baba tutumu, aşırı otoriter ve baskıcı tutum ve eşitlikçi anne baba tutumu şeklinde farklı yaklaşımlar vardır. Aşırı koruyucu ve müdahaleci ebeveynler ile çocuğa karşı himaye güdüsü normal bir durum olarak algılanan bir davranıştır. Ancak bu durum çocuğun kendi kendini geliştirmesini engellememelidir.

Çocuklarda sorumluluk bilinci tutumuna eşlik eden şekilde çocuğun çalışkan ve ailesine bağlı olması beklenirken ileriki yaşlara kadar aile tarafından bu koruyucu tavır söz konusudur. Ancak bu tür çocuklar öz güveni eksik olan ve bireysel anlamda başarısız kişiler olarak toplumda yer bulan bireylerdir. Aşırı otoriter ve baskıcı olan aileler de ise anne ve babanın çocuk üzerinde kurduğu baskı ile ona hakim olma amacı oldukça baskındır. Ebeveynler bu şekilde çocuklarını sürekli kontrol eder, yönlendirir ve çocuğun yaşamına bazı standartlar koyarak yaklaşır. Eşitlikçi anne ve babalar ise çocuğunu bir birey olarak görür ve saygı duyan bir yaklaşımla onu destekler. Çocuklarda sorumluluk bilinci açısından en uygun tutum ve davranışlar bu aile modelindedir. Her çocuğun kendine özel beceri ve yetenekleri olduğunu kabullenir.

Aileler Neler Yapmalıdır?

Çocuklarda sorumluluk bilinci için gerekli olan eğitim ve müdahale ailede mümkündür. Çocuğa kendi kendine yetmeyi ve karar vererek sorumluluklara katlanmayı öğretmek gereklidir. Zaman zaman sorumluluklarını yerine getirdiğinde ödüllendirerek onun yaşına ve beceresine uygun görevler ile süreç yönetilmelidir. Çabasına ve emeğine mutlaka saygı duyularak takdir edilmelidir. Onun için bazı kararlar vermek yerine kendi başına düşünmesini sağlamak ve sadece gerektiğinde müdahale edilmesini öğrenmekte söz konusudur.

Anne ve babasının çocuğa karşı ne yaparsa yapsın sevgisinin devam ettiğini ona hissettirmesi de bu noktada güven oluşturacaktır. Gereksiz yasaklar yerine bazı kurallar ile net olmak ve gerektiğinde yemek saati ile televizyon saati gibi kuralları mutlaka uygulatmak şarttır. Ancak sorumluluk duygusu ne kadar erken yaşta kazandırılırsa çocuk için ileriki yaşamında güven, başarı, öz güven ve saygı duyguları o kadar hızlı ve güçlü gelişecektir.

‪Çocuklara Sorumluluk Öğretmek